Là một newbie ngành thương mại điện tử: Tôi đã bắt đầu như thế nào?

Khi nhìn lại hành trình từ thời còn ngồi trên ghế đại học - khi tất cả chỉ là lý thuyết, là những buổi học trong lớp, những bài tập - cho tới khi tôi chính thức bước vào môi trường thực tế với cương vị intern, tôi vẫn cảm thấy đó là một câu chuyện dài - với cả những ngỡ ngàng, thử thách, học hỏi, và cả những bài học quý giá. Tôi không phải người sinh ra với nghề - tôi bắt đầu từ con số không, và nếu bạn cũng đang là một “newbie ngành thương mại điện tử”, tôi mong rằng trải nghiệm của mình có thể là một phần tham khảo, một chút định hướng, một chút động lực, để bạn tự tin hơn trên con đường phía trước.

Khởi đầu từ ghế nhà trường - nơi gieo mầm cho đam mê ecommerce

Mọi thứ với tôi bắt đầu khá bình thường, từ những môn học trong trường đại học. Có những môn học mà bây giờ nhìn lại, tôi mới thấy rằng chúng thực sự quan trọng - không chỉ là kiến thức để thi cử mà là nền tảng để tôi thực hành, thử sức, và cuối cùng là dấn thân vào lĩnh vực thương mại điện tử. Hai môn học mà tôi nhớ nhất là “marketing số” và “quản trị website”.

Trong môn “marketing số”, chúng tôi được học về cách lập kế hoạch marketing: từ phân tích khách hàng, phân khúc thị trường, thức sản phẩm phù hợp với nhu cầu, đến cách tiếp cận khách hàng, lựa chọn kênh truyền thông, xây dựng thông điệp, định giá, cách khuyến mãi, chăm sóc khách hàng hậu mãi. Lý thuyết nghe có vẻ trừu tượng, nhưng tôi muốn biến nó thành thực tế và thật may mắn khi môn này này tôi được thực hành tự tạo một gian hàng trên sàn Socdo với tên “Gemihouse”.

Việc lập gian hàng không quá phức tạp, nhưng để có đơn hàng đầu tiên - tôi biết - cần phải làm nhiều việc. Tôi đăng sản phẩm, viết mô tả, định giá, và đặc biệt, quảng bá nó ra ngoài. Tôi không chỉ giới hạn trong sàn Socdo mà tôi còn tận dụng mạng xã hội: Instagram, Facebook để giới thiệu sản phẩm, đăng ảnh, viết bài, kết nối bạn bè, khách, tương tác. Tôi thử chạy các chiến dịch nhỏ, khuyến mãi nhẹ, đăng bài vào khung giờ khác nhau, theo dõi xem phản hồi thế nào.

Vì tôi không có kho hàng cũng không muốn ôm hàng quá sớm tôi quyết định thử theo hình thức dropship, kết nối với nguồn hàng bên ngoài qua “socdo” mà bạn nhắc tới. Nghĩa là khi có đơn tôi sẽ đặt hàng từ nguồn bên ngoài rồi chuyển tới khách - tôi học được cách sắp xếp đơn hàng, kiểm tra tồn kho, liên hệ nhà cung cấp, theo dõi đơn hàng, thông báo khách, xử lý lỗi, tất cả gần như một vòng đời đơn hàng thực tế. Tôi hiểu hơn về chuỗi cung ứng, về tồn kho, biên độ lợi nhuận, rủi ro khi làm dropship, cũng như áp lực khi đơn hàng ngày càng nhiều.

Nhờ trải nghiệm thực tế đó khi còn ngồi ghế đại học, tôi không chỉ học lý thuyết, tôi “va chạm” với thực tế, tôi làm, tôi sai, tôi sửa, tôi học. Và tôi nhận ra: nếu bạn chỉ học lý thuyết, bạn sẽ biết khái niệm. Nhưng nếu bạn làm - bạn hiểu quy trình, hiểu rủi ro, hiểu khách hàng - hiểu cái mà người ngoài nhìn vào chỉ thấy “đơn hàng”, “doanh thu”, nhưng thực chất là sự phức tạp ở khâu vận hành, chuỗi cung ứng, dịch vụ khách hàng.

Đó chính là giai đoạn gieo mầm cho đam mê ecommerce - nơi tôi hình thành tư duy “tự do thử - tự do học - tự do sai”.

Học thiết kế website & viết bài chuẩn SEO - từ bán hàng cá nhân đến xây dựng thương hiệu

Sau khi có gian hàng trên sàn và trải nghiệm đăng bán, xử lý đơn, bán hàng, tôi bắt đầu nghĩ: nếu chỉ phụ thuộc vào sàn như Shopee, Tiktok Shop, Socdo hay các sàn khác, tôi sẽ luôn bị động: bị lệ thuộc chính sách, chi phí sàn, cạnh tranh khốc liệt, bị ràng buộc bởi việc sàn có lên hay xuống. Tôi muốn có “cái riêng” — muốn xây dựng thương hiệu riêng. Và may mắn là trong chương trình học tại trường, tôi có môn “quản trị website” - nơi tôi được học cách thiết kế web cơ bản, cấu trúc trang, menu, bài viết, hình ảnh, UI/UX, tối ưu trải nghiệm người dùng.

Đó là lần đầu tiên tôi thử dựng một website “khoảng không lớn” - không phải chỉ bán vài món đơn lẻ, mà học cách xây dựng một “cửa hàng online độc lập”: có trang chủ, trang sản phẩm, trang liên hệ, cài đặt banner, hình ảnh, phân loại sản phẩm, menu, cấu trúc logic. Tôi tự mò, tự làm, đôi khi sửa đi sửa lại nhiều lần để có layout ổn, dễ nhìn, dễ dùng, dễ tìm kiếm.

Bên cạnh đó, tôi học thêm kỹ năng viết bài chuẩn SEO - cách đặt tiêu đề, cách sử dụng heading (H1, H2, H3…), phân bổ từ khóa chính/phụ, meta description, mô tả sản phẩm, nội dung thân thiện người đọc, dễ scan, dễ đọc, dễ tìm thấy. Tôi thử viết blog, viết giới thiệu sản phẩm, viết bài chia sẻ kinh nghiệm - tất cả với mục tiêu: không chỉ bán hàng, mà xây dựng thương hiệu, tạo nội dung giá trị để khách tin tưởng, quay lại, hoặc tìm tôi qua Google, qua website, qua mạng xã hội, chứ không chỉ thông qua sàn.

Nhờ vậy, khi sang giai đoạn làm việc thực tế, tôi không bị bỡ ngỡ khi cần tạo nội dung, tối ưu sản phẩm, viết mô tả, hình ảnh, tôi đã quen với khái niệm “website + content + SEO + thương hiệu”. Tôi hiểu rõ: bán online không chỉ đơn thuần là đăng sản phẩm lên sàn, mà là xây dựng một “thương hiệu riêng”, với kiểm soát linh hoạt, chi phí thấp, và khả năng phát triển dài hạn hơn.

Internship 6 tháng tại Alpha Books - bước ngoặt để học việc thực tế và kỹ năng chuyên sâu

Sau khoảng thời gian thử sức với gian hàng cá nhân “gemihouse” và tự xây website, tôi nhận ra tôi muốn tìm một môi trường chuyên nghiệp hơn - nơi có quy trình, đồng nghiệp, chỉ tiêu, deadline, áp lực thực tế, và cơ hội học hỏi thực sự. Khi đó, tôi tìm được một vị trí intern ecommerce tại Alpha Books trong 6 tháng - và đó thực sự là bước ngoặt giúp tôi tiến nhanh hơn trên con đường ecommerce.

Alpha Books là một công ty xuất bản thành lập năm 2005 bởi một nhóm trí thức trẻ tại Hà Nội. Họ không chỉ xuất bản sách mà còn phân phối, bán online - mở rộng sang mảng thương mại điện tử. Với hơn 20 năm phát triển, Alpha Books hiện có nhiều thương hiệu con, tủ sách thuộc các lĩnh vực quản trị kinh doanh, kỹ năng, giáo dục, ngoại ngữ,..., sở hữu hàng ngàn đầu sách, với số lượng ấn phẩm lớn và mạng lưới phân phối rộng khắp.

Trong suốt 6 tháng làm intern, công việc hàng ngày của tôi khá đa dạng, trải dài từ việc nhập liệu đơn giản tới marketing, quảng cáo, vận hành gian hàng - chính xác như quy trình của một kênh ecommerce chuyên nghiệp. Tôi bắt đầu với việc đăng sản phẩm lên sàn: nghĩa là nhập thông tin sách - tiêu đề, mô tả, giá, hình ảnh, tồn kho - đảm bảo sản phẩm rõ ràng, thu hút, có khả năng cạnh tranh. Công việc tưởng như đơn giản ấy lại dạy tôi rất nhiều: cách lựa chọn tiêu đề phù hợp, cách viết mô tả rõ ràng, cách set giá hợp lý, cách chọn ảnh bìa/ảnh minh hoạ sao cho đẹp, chuyên nghiệp và hấp dẫn khách đọc.

Tiếp đó, tôi học cách tối ưu sản phẩm: không chỉ đăng lên - mà tối ưu để khách dễ tìm thấy, dễ hiểu, dễ mua. Điều này bao gồm viết lại mô tả cho rõ, chỉnh sửa tiêu đề, thêm từ khóa, tag, phân loại, chọn hình ảnh chất lượng, kiểm tra hiển thị, đảm bảo rằng sản phẩm khi lên sàn thật sự “ổn”.

Tôi còn tham gia thiết kế banner, viết content cho các đợt sale - đặc biệt là sale lớn như “sale đôi”, khuyến mãi giữa tháng, cuối tháng - khi lượng truy cập và nhu cầu thường tăng. Qua đó tôi học cách phối màu, sắp xếp bố cục, chọn hình ảnh, tạo thông điệp hấp dẫn - biết cách truyền tải ưu đãi, tạo cảm giác khẩn cấp, kích thích khách hàng hành động.

Không chỉ vậy, tôi được giao nhiệm vụ quản lý tồn kho và đồng bộ sản phẩm - sử dụng phần mềm như Nhanh.vn để ghép nối hệ thống, đồng bộ tồn kho, tránh oversell (bán quá số lượng thực), tránh thiếu hàng, đảm bảo khi khách đặt là còn hàng. Tôi học cách bật/tắt sản phẩm, cập nhật tồn kho, theo dõi tồn, phối hợp với kho - điều mà trước khi làm intern tôi ít khi nghĩ đến.

Một phần thú vị nữa là tôi được tham gia set sale, flash sale, chạy quảng cáo nội bộ sàn (ads trên Shopee). Nhờ đó tôi hiểu cách đặt ngân sách, target khách hàng, theo dõi hiệu suất chiến dịch - học cách cân đối lợi nhuận, chi phí quảng cáo, lợi ích dài hạn và ngắn hạn.

Tôi tham gia cả livestream bán hàng & chăm sóc khách hàng: học cách giới thiệu sản phẩm trước ống kính, giao tiếp với khách, trả lời comment/tin nhắn, hỗ trợ đơn hàng, xử lý vấn đề, đóng gói, hậu mãi. Qua đó tôi học được kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống, phản hồi khách hàng - thứ mà người làm ecommerce online không thể bỏ qua.

Song song công việc kỹ thuật, tôi cũng học được tác phong làm việc chuyên nghiệp: làm việc đúng deadline, phối hợp team (kho – vận hành – marketing), quản lý công việc, báo cáo, học cách chịu trách nhiệm, biết cách nhìn dữ liệu, đánh giá hiệu quả, học cách nhìn tổng thể cả quy trình.

Sau 6 tháng làm intern tại Alpha Books - tôi không còn là sinh viên trong lớp học, không còn là người tự bán hàng với số lượng nhỏ lẻ - tôi đã trải nghiệm toàn bộ quy trình của một kênh ecommerce chuyên nghiệp, với áp lực thực tế, với yêu cầu hiệu quả, với teamwork. Tôi rèn được kỹ năng thực chiến: quản lý gian hàng, tối ưu sản phẩm, viết content & thiết kế banner, chạy quảng cáo & sale, quản lý tồn kho, phân tích dữ liệu bán hàng, chăm sóc khách hàng, và hiểu rõ vận hành ecommerce từ đầu đến cuối.

Những kỹ năng & kiến thức mà newbie nên rèn ngay từ đầu - lời khuyên từ trải nghiệm

Từ quá trình học ở trường, tự thử nghiệm, rồi làm việc thực tế, tôi rút ra được rằng một newbie thương mại điện tử nên tập trung học và rèn các kỹ năng và kiến thức sau:

Trước hết là tư duy thị trường và hiểu rõ khách hàng. Khi bạn biết khách hàng cần gì, muốn gì - bạn sẽ dễ chọn sản phẩm phù hợp, định giá đúng, tiếp cận đúng kênh, tạo thông điệp đúng. Nếu bạn làm dropship - bạn cần hiểu thị trường, biết biên độ lợi nhuận, rủi ro tồn kho, rủi ro vận hành.

Tiếp theo, kỹ năng viết & SEO - dù bạn bán trên sàn hay website riêng - nếu nội dung tốt, chuẩn SEO, dễ đọc, dễ tìm thấy, bạn có lợi thế hơn rất nhiều. Viết mô tả sản phẩm hấp dẫn, content quảng cáo, bài blog - giúp SEO website/sản phẩm, tăng traffic tự nhiên, giảm phụ thuộc vào quảng cáo trả phí.

Bên cạnh đó, thiết kế cơ bản & hình ảnh sản phẩm/ thương hiệu - vì khách online không cầm tận tay sản phẩm - một hình ảnh đẹp, rõ, chuyên nghiệp sẽ giúp tăng độ tin cậy và tỷ lệ chuyển đổi. Banner sale, hình ảnh sản phẩm, giao diện website/social - đều quan trọng.

Kỹ năng quản lý gian hàng & tồn kho cũng rất cần - đặc biệt nếu bạn làm dropship hoặc bạn có nhiều kênh bán - cần phần mềm, công cụ hỗ trợ, kỹ năng đồng bộ dữ liệu, tránh oversell, tránh thiếu hàng, xử lý tồn kho - để khi quy mô lớn hơn bạn không bị lúng túng.

Ngoài ra, chạy quảng cáo & sale promotions, biết cách set sale, flash sale, khuyến mãi, quảng cáo trên sàn hoặc mạng xã hội và biết cách theo dõi hiệu suất, đánh giá ROI - rất quan trọng nếu bạn muốn phát triển nhanh hoặc tăng doanh thu.

Một kỹ năng nữa không kém phần quan trọng là chăm sóc khách hàng & dịch vụ hậu mãi, giao tiếp, xử lý khiếu nại, hỗ trợ đơn hàng, trả lời nhanh, giữ uy tín, giúp tạo niềm tin, giữ khách quay lại, có đánh giá tốt, tạo thương hiệu cá nhân/ doanh nghiệp.

Đặc biệt, hiểu quy trình vận hành đầy đủ của một kênh ecommerce từ nhập hàng, lưu kho, đăng sản phẩm, tối ưu, marketing, bán hàng, giao hàng, chăm sóc khách nếu bạn hiểu toàn bộ quy trình, bạn dễ quản lý, dễ mở rộng, dễ team up hoặc dễ tự vận hành.

Và quan trọng hơn tất cả, bạn cần dám thử, dám sai, dám học. Khi bạn mới bắt đầu, bạn sẽ thiếu rất nhiều thứ, thiếu kinh nghiệm, thiếu kiến thức, thiếu kỹ năng nhưng nếu bạn dám trải nghiệm, dám thực hành, dám tự sửa lỗi, bạn sẽ học rất nhanh, tiến rất xa.

Vì sao câu chuyện của tôi - từ học ở trường, tự làm, đến intern - có thể là gợi ý cho các bạn newbie?

Tôi kể câu chuyện này không phải để khoe rằng tôi đã làm được mà để chứng minh rằng con đường từ “không biết gì” đến “có kỹ năng, có trải nghiệm thực tế” không dài như bạn tưởng, nếu bạn biết tận dụng thời gian, biết học và dám thực hành. Quá trình của tôi: từ học lý thuyết, tự mở gian hàng cá nhân, thử làm dropship, xây website, cho tới thời gian intern tại công ty chuyên nghiệp chính là một lộ trình rõ ràng: học - làm - làm chuyên nghiệp.

Nếu bạn cũng đang ở giai đoạn đầu, bạn hoàn toàn có thể đi theo lộ trình tương tự: bắt đầu từ việc học kiến thức marketing số, website, SEO, thử bán hàng nhỏ lẻ, tìm nguồn hàng (dropship), học cách quản lý đơn hàng, tồn kho, dịch vụ khách hàng. Sau đó, nếu có thể, tìm một cơ hội intern hoặc làm nhỏ tại một công ty ecommerce hoặc thương mại để học quy trình bài bản, làm việc theo deadline, học cách phối hợp đội nhóm, trải nghiệm thực tế.

Con đường sẽ không bằng phẳng, bạn sẽ gặp khó khăn, sai lầm, thất bại nhưng mỗi lần như vậy lại là một bài học. Chính nhờ những sai lầm, thử thách ấy mà bạn sẽ trưởng thành, hiểu rõ hơn thị trường, hiểu rõ hơn khách hàng, hiểu rõ hơn bản thân.

Với tôi trải nghiệm từ khi tự lập gian hàng “gemihouse”, cho tới 6 tháng intern tại Alpha Books đã dạy tôi rất nhiều: từ kỹ năng vận hành ecommerce, marketing, content, quảng cáo, tồn kho, đến tư duy thương hiệu, tư duy phát triển bền vững.

Tôi không biết bạn sẽ đi từng bước như thế nào nhưng nếu bạn sẵn sàng học hỏi, tôi tin rằng bạn có thể tạo ra một con đường cho riêng bạn. Có thể đơn giản, có thể nhỏ nhưng nếu bạn kiên định, bền bỉ, bạn có thể xây dựng một sự nghiệp, một thương hiệu, một kênh bán hàng không chỉ để tồn tại, mà để phát triển lâu dài.

Kết luận: Hành trình chỉ mới bắt đầu - nhưng đã vững chân

Nhìn lại, tôi thấy hành trình của tôi từ lúc ngồi trên ghế đại học, với những môn học lý thuyết cho tới khi bước vào môi trường thực tế ở Alpha Books không phải là một con đường dễ dàng, nhưng chắc chắn là một con đường đáng đi. Tôi đã học cách quản lý gian hàng, tối ưu sản phẩm, viết content, chạy quảng cáo, quản lý tồn kho, chăm sóc khách hàng, xây dựng thương hiệu những kỹ năng cần thiết mà bất cứ ai muốn làm ecommerce nghiêm túc đều nên có.

Nhưng quan trọng hơn tôi đã học được cách dám thử, dám làm, dám sai và học từ những sai lầm ấy để tiến lên. Nếu bạn đang là một newbie trong thương mại điện tử đừng ngại bắt đầu từ những thứ nhỏ nhất: học lý thuyết, thử làm gian hàng nhỏ, bán vài đơn, tìm hiểu sản phẩm, hiểu khách hàng, rồi dần mở rộng xây website, xây thương hiệu, học thêm kỹ năng, thực hiện marketing, quảng cáo, vận hành.

Với những ai sẵn sàng học hỏi, sẵn sàng thực hành, sẵn sàng trải nghiệm tôi tin rằng ngành thương mại điện tử không chỉ là nơi để bạn thử sức mà có thể là con đường để bạn phát triển, để bạn xây dựng thương hiệu riêng, để bạn có sự nghiệp bền vững.

-------------------------------------------------------------------------------
Mọi thông tin chi tiết, xin vui lòng liên hệ:
📌Ngành Thương mại điện tử - Trường ĐH Thuỷ Lợi
📌Địa chỉ: 175 Tây Sơn, Đống Đa, Hà Nội
📌Website: https://fem.tlu.edu.vn/nganh-thuong-mai-dien-tu
📌Facebook: https://www.facebook.com/thuongmaidientu.tlu
📌Tiktok: https://www.tiktok.com/@nganh_tmdt.tlu